مرخصی در قانون کار حقی است برای اشخاصی که حق بیمه دارند و در روزهای عادی و غیر تعطیل می توانند محیط کاری خود را ترک نمایند. می توان گفت مرخصی  زمانی است که کارفرما به کارمند خود اجازه می دهد تا برای مدتی در محل کار حاضر نشود. همچنین در قانون کار افرادی که به صورت پاره وقت، روزمزد یا ساعتی مشغول به کار هستند، مشمول قوانین رخصت نمی شوند، چرا که زمان کار آن ها تعریف مشخصی ندارد.

کارمندان و کارگران در صورتی که از مرخصی های خود استفاده نکنند، می توانند مبلغ آن را در حقوق خود دریافت نمایند. درواقع این رخصت ها می‌تواند با توجه به شرایط درخواست کارمند به صورت با حقوق، بدون حقوق و یا اجباری باشد.

تیک باکس را در اینستاگرام دنبال کنید.

در قانون کار انواع تعطیلی به صورت زیر تعریف می شود:

این نوع تعطیلی در تمام کشورها رایج است و در قوانین کاری خود از آن استفاده می کنند. در ایران با توجه به قانون کار، کارگران و کارمندان می توانند 2/5 روز در ماه محل کار خود را ترک نمایند، بدون این که از حقوق آن ها کسر گردد. در واقع در طول یک سال می توانند به مدت 26 روز و با در نظر گرفتن 4 جمعه، معادل 192 ساعت از مرخصی استحقاقی خود استفاده کنند.

• روزهای جمعه روز تعطیل می باشد و شامل حقوق می شود.
•  کارگران و کارمندان تمام روز های تعطیل رسمی تقویم، تعطیل هستند و باید به ازای آن مزد دریافت کنند.
•  مطابق قانون کار، روز 11 اردیبهشت روز کارگر است و تمام کارگران تعطیل می باشند و از مرخصی آن ها کسر نمی گردد.
•  برای مشاغل سخت و زیان آور مانند کسانی که در در پست های فشار قوی یا کنار کوره های ذوب کار می کنند، مرخصی بیشتری در نظر گرفته می شود. این افراد می توانند از 5 هفته مرخصی استحقاقی یعنی 3 روز در ماه استفاده نمایند که قانون کار تصریح دارد که تا جایی که ممکن است در دو نوبت در سال یعنی در پایان هر شش ماه از این مرخصی ها استفاده شود.
•  در قانون کار بیان شده است که کارگران نمی توانند بیشتر از 9 مرخصی استحقاقی خود را در پایان سال ذخیره کنند. این اقدام جهت کم کردن فشار کاری و تامین سلامت افراد است.
•  اگر کسی کمتر از یک سال در مجموعه ای کار کند، میزان مرخصی بر اساس مدت کارکرد آن ها تعیین می گردد.

هر فرد شاغل می تواند در بین روزهای تعطیل رسمی، در محل کار حاضر نشود که از مرخصی های استحقاقی فرد کسر می گردد.

مرخصی ساعتی زیرمجموعه ای از تعطیلی های استحقاقی است که در آن کامندان می توانند به جای یک روز کامل، چند ساعت از روز را مرخصی بگیرند. این مقدار در شرکت های مختلف متفاوت و بین 2 الی 6 ساعت است. ولی به طور کلی اگر مجموع این ساعت ها به 8 برسد، یک روز استحقاقی محاسبه می شود.

این نوع اجازه مرخصی دارای دو نوع است: استعلاجی مخصوص بیماری و استعلاجی مخصوص حوادث ناشی از کار

در قانون کار محدودیتی برای گرفتن مرخصی استعلاجی کارگران وجود ندارد. پزشک معالج می تواند مدت مورد نیاز را تجویز نماید. البته این نوع چه کوتاه مدت و چه بلند مدت، باید به تایید سازمان تامین اجتماعی و پزشک معتمد یا کمیسیون پزشکی برسد. اگر کمتر از 7 روز و در طول سال کمتر از 15 روز باشد، تایید پزشک معالج کافی است. اگر بین 15تا 60 روز باشد، تایید پزشک معتمد سازمان لازم است و اگر بیشتر از 60 روز باشد، باید شورای پزشکی تامین اجتماعی آن را تایید کند.

سقف مرخصی استعلاجی حداکثر 4 ماه قابل تمدید است، اما در صورتی که بیماری لاعلاج یا صعب العلاج باشد و پزشک معتمد و شواری عالی پزشکی این مساله را تایید کنند، این مدت به یک سال هم می رسد. همچنین سازمان تامین اجتماعی می تواند در این شرایط کارگر را بازنشسته کند.

در این نوع رخصت، فرد 75 درصد از حقوق روزانه خود را بدون اضافه کاری دریافت می کند.

اگر فردی در محل کار دچار حادثه شود، می تواند از این نوع تعطیلی استفاده نماید. در این صورت کارفرما باید 100 درصد حقوق کارگر و حق بیمه او را واریز کند و دوران بهبودی و مرخصی نیز جزء سابقه کاری او محاسبه می شود.

قوانین کار برای کسری کار، غیبت و تاخیر و تعجیل

از این نوع معمولا برای سفرهای طولانی، مشکلات خانوادگی، تحصیل و … استفاده می شود و حداکثر زمان آن 2 سال می باشد. این حالت فقط با موافقت کارفرما امکان پذیر است و در طول این دوره قرارداد به حالت تعلیق در می آید و پس از پایان دوره، کارگر می تواند دوباره به محل کار خود بازگردد.

هر فرد می تواند در طول دوره کارکرد، یک بار از تعطیلی حج استفاده کند و برای این امر از مرخصی استحقاقی او کسر می گردد و در غیر این صورت، بدون حقوق رد می شود.

هر فرد می تواند درصورت ازدواج یا فوت یکی از بستگان درجه یک، از 3 روز تعطیلی با حقوق و مزایا استفاده کند.

مادران شاغل در بخش های دولتی و غیردولتی می توانند مطابق قانون به مدت 9 ماه از اجازه مرخصی زایمان استفاده نمایند. همچنین همسران این زنان نیز می توانند بعد از تولد نوزاد به مدت دو هفته از این اجازه اجباری تولد نوزاد استفاده کنند. البته در برخی از شرکت های خصوصی، مرخصی زایمان برای زنان 6 ماه و برای مردان در صورت تایید کارفرما در نظر گرفته می شود.

زنان شاغل می توانند به مدت دو سال از تولد نوزاد، هر روز یک ساعت برای شیردهی به نوزاد از مرخصی ساعتی استفاده کنند. همچنین اگر فرزندان دوقلو باشند این عدد دوساعت می باشد.